سیدمحمود جوادی/

.قرآن کریم که یکی از معجزات الهی پیامبر اســلام(ص) به شمار می‌رود همواره میان مســلمانان و خدابــاوران و حتی خداناباوران مــورد بحث قرار داشــته و دارد.

این کتاب آســمانی که به لطف پروردگار، قرنها از لــوث تحریف در امان مانده، اعجاز بی‌نظیری است که محققان، مفسران قرآن، کارشناسان این کتاب آسمانی و قرآن‌پژوهان هر روز پی به نکاتی تازه از آن می‌برند که منحصربه فرد و شگفت‌انگیز است.

 نقل اســت علامه طباطبایی(ره) مفسر المیزان در جایی این گونه بیان کرده اســت که «تفسیر قرآن باید هر دو سال یک بار تجدید شــود؛ چراکه به دلیل تحول و تطــور در علوم و زبان و همچنین نیازهای جدیدتری که به وجود می‌آید، قرآن باید بهروز تفســیر شود».

 خداوند متعال در آیه ۷۹ سوره واقعه درباره کسانی که شایستگی تفسیر قرآن را دارند، می‌فرماید: «لَا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ» البته برای این آیه شریفه دو معنا بیان شده است؛ یکی عدم جواز مسّ ظاهر آیات قرآن، مگر با طهارت ظاهری و دیگری نرســیدن به حقیقت معارف قرآن، مگر با طهارت باطنی.

 برای تشریح ســاده معنای دوم یعنی رسیدن به حقیقت معارف قرآن با طهارت باطنی، از آیه ۴۱ سوره صاد کمک میگیریم تا واژه» مسنی» را بهتر درک کنیم.

خداوند در این آیه شریفه می‌فرماید: «وَاذْکُرْ عَبْدَنَا أَیُّوبَ إِذْ نَادَیٰ رَبَّهُ أَنِّی مَسَّنِیَ الشَّیْطَانُ بِنُصْبٍ وَعَذَابٍ»؛ و به خاطر بیاور بنده ما ایوب را، هنگامی که پروردگارش را خواند و گفت: پروردگارا! شیطان مرا به رنج و عذاب افکنده است.

در اینجا مس به معنای لمس کردن نیست بلکه تلاش شیطان برای نفوذ به درون و متزلزل کردن ایمان است. موضوع درون در اینجا مراد اصلی است، لذا در این دو آیه «مس» به معنای لمس کردن و دست زدن نیست بلکه دسترسی به درون است.

 حال به آیه ۷۹ ســوره واقعه برمی‌گردیم، در اینجــا باید با اســتفاده از دیگــر آیات قرآن مصداق مطهــرون را پیدا کنیم تا بتوانیم این آیه را رمزگشــایی کنیم.

 خداوند در آیه ۳۳ ســوره احزاب دربــاره ویژگی اهل بیت پیامبر (ص) میفرماید: «إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا»؛ خداوند فقط می‌خواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملاً شما را پاک سازد.

با توجه به این آیه- که به آیه تطهیر معروف است- میتوانیم برداشت صحیح‌تری از آیه شریفه «لَا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ» داشته باشیم و آن اینکه تنها اهل بیت پیامبر(ص) هستند که شایستگی لازم را برای شناخت حقیقت و معارف این کتاب آسمانی دارا هستند.

 البته این آیه باب تفســیر قرآن را به طور مطلق روی مفســران و قرآن‌پژوهان نمی‌بندد بلکه خداوند تنها می‌خواهد با قید «لا» ناهیه در آغاز آیه، راه را بر سوءاستفاده کنندگان ببندد این درحالی است که اگر می‌خواست دانش تفســیر قرآن تنها در انحصار اهل بیت پیامبر(ص) باشــد، در ابتدای آیــه از قید مطلق نفی یعنی «لن» )نافیه) استفاده می‌کرد تا قرآن پژوهان و مفسران هم به خود اجازه ورود به این مسئله را ندهند.

 این از ویژگی‌های قرآن مجید اســت که مفهــوم آیات آن، دارای چندین لایه است و به هر مقدار تأمل و تدبر بیشتر شود، مفاهیم ژرفتر به دست می‌آید.

 بنابراین قرآن مجید برای همه مردمان قابل استفاده است. برخی از نگاه به کلمات آن و تلاوت آهنگین آن لذت میبرند و گروهی از ترجمه آن و برخی از تفسیر و برخی از لطایف و حقایق قرآن بهره می‌برند.

 نزدیک شدن به معارف قرآن و برداشت صحیح از متن این کتاب آسمانی نیازمند طهارت درونی است که هرچه درجه این طهارت بالاتر باشــد، شناخت درستتری از حقایق قرآن به همراه خواهد داشت.

بنابراین مفسرانی که به موضوع تفسیر قرآن ورود می‌کنند، برداشــت آنها از این کتاب آســمانی به میزان معرفت و طهارت درونی آنهاست، به همین دلیل است که هر چه در تفسیر قرآن از احادیث و روایات منسوب به اهل بیت(ع) استفاده شود، نتیجه تفسیر به حقیقت نزدیکتر و معقول‌تر است.

 بر اســاس این معنا رابطه طهارت و حس رابطه علّی و معلولی است؛ یعنی فهم حقایق باطنی قرآن بدون طهارت نفس و رذایل و آلودگیهای نفســانی امکان‌پذیر نیســت؛ لیکن راه تحصیل طهارت- کــه علت وصول به حقایق قرآنی اســت- برای همه باز اســت؛ یعنی، همان طور که افراد می‌توانند با وضو به مس ظاهری قرآن دســت یابند، با طهارت دل نیز می‌توانند به مس باطنی قرآن راه یابند.

 در پایان باید گفت، داشــتن همزمان علم و طهارت لازم میتواند فرد را شایســته کسب معرفت و درک حقایق بیشتر از قرآن کند و با اســتعانت از خداوند، حضرت رســول (ص) و اهل بیت ایشان او م‌یتواند وارد عالم بیکرانی از نور و حقیقت شــود و به اســراری دست یابد که میتواند پاسخگوی بسیاری از پرسش‌ها و نیازهای امروز ما باشد.